Adalet Bakanlığı, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu’na soruşturma başlatılması ve Zafer Partisi Genel Başkanı Ümit Özdağ’ın tutuklanması üzerinden “Ergenekon-Balyoz kumpaslarına benzeyen yeni bir yargı kumpası süreci mi başlatılıyor?” tartışmalarının gölgesinde “Türkiye Yüzyılı Yargı Reformu Strateji Belgesi” adıyla yayımlanan 4’üncü yargı reformu strateji belgesini tamamladı ve 23 Ocak’ta Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından belge kamuoyuna paylaşıldı.
KRONİKLEŞEN SORUN: CEZASIZLIK ALGISI
4’üncü yargı reformu stratejisi belgesinin açıklanmasının ardından siyasiler ve gazetecilere yönelik soruşturma ve tutuklamalar sürerken, AKP milletvekilleri, grup başkanı Abdullah Güler başkanlığında belgenin ilk yasa teklifi için hazırlıklara başladı. “4’üncü Yargı Reformu Strateji Belgesi 1’inci Yargı Paketi” olarak adlandırılacak teklifte, cezasızlık algısının ortadan kaldırılmasına, 2 yıl ve altında kısa süreli hapis cezası gerektiren suçlarda belirli bir sürenin cezaevinde geçirilmesine veya zorunlu kamu hizmetinde çalıştırılmaya yönelik düzenlemeler yer alacak. İktidar, cezasızlık algısının giderilmesi için 4’üncü yargı stratejisi belgesinde kapsamlı amaçlar belirlerken, 3’üncü yargı stratejisi belgesi ve bakanlığın “2024-2028 Stratejik Planı”nda da cezasızlık algısının sonlandırılması için hedefler koymuştu. Ancak algının giderilemediği de belirtilmişti. İşte AKP iktidarlığında Adalet Bakanlığı’nın kronikleşen sorunu olan cezasızlık algısına yönelik tespit ve çalışmaları:
2019’DAN BERİ ÇÖZÜLMEYE ÇALIŞILIYOR
AKP, 2019’da 3’üncü yargı stratejisi belgesinde de “suç ve yaptırım dengesinin yeniden gözden geçirilmesi” hedefini koydu ve hedef kapsamında “cezasızlık algısının ortadan kaldırılması ve suçla etkin mücadele için ceza mevzuatındaki yaptırımlar ile infaz sistemi yeniden yapılandırılması” amacını belirlemişti. Ancak Adalet Bakanlığı, On İkinci Kalkınma Planı’yla uyumlu şekilde hazırladığı “2024-2028 Stratejik Planı”nda “ceza infaz sisteminin yetersiz kaldığını vurgulayarak, ceza algısının güçlendirilmesi gerektiğini” belirtti.
BAKANLIK ‘MEVZUATTA’ YETERSİZ KALDIĞINI İTİRAF ETMİŞTİ
Bakanlığın, “2024-2028 Stratejik Planı”nda yurttaşların yargılanma sürecinden onur ve saygınlığının korunmasını sağlayan “lekelenmeme hakkı” kapsamında düzenlenme hedeflendi. Bu hedefle söz konusu hakkın daha etkin sağlanmasında suç ve yaptırım dengesinin düzenlenmesi için “adli sicil mevzuatının” yeniden yapılandırılması planlandı. Hedefin sağlanabilmesinde ise “cezaların daha caydırıcı olmasının” gerekliliğine değinildi. Bununla birlikte plan kapsamında suç türlerine göre standartların belirlenmesi ve suçla etkin mücadele için infaz sisteminin “cezasızlık algısını ortadan kaldıracak biçimde” yeniden düzenlemesi gerektiği de kaydedildi. Ancak bakanlık; aynı planda adalet hizmetlerinin etkin yürütülmesi ve yargı reformuna yönelik adımların birçoğunun gerçekleştirilebilmesi için mevzuat değişikliği gerektirdiğine değinse de mevzuat değişikliklerinin yapılamadığını belirtti ve bunun risk olduğu değerlendirmesinde bulundu.
AYNI HEDEFİ YİNE KOYDULAR
Bakanlık; 2019’da belirlenen “cezasızlık algısının” sonlandırılması hedefinin 2024’te “mevzuat değişikliğinin yapılamamasından kaynaklı” sağlanamadığını belgelerinde açıklarken, benzer bir hedefi 4’üncü yargı stratejisi belgesinde de koydu. Bakanlık, yeni belgede “ceza mevzuatının suç, yaptırım ve infaz dengesi toplumsal ihtiyaçlar çerçevesinde yeniden ele alınacaktır” hedefine yer verdi.
